De Hertgang

Aldus vernoemd naar het nabijgelegen gelijknamige fraaie bosgebied, dat zijn naam dankt aan een kleine nederzetting die hier voorheen heeft bestaan. De voor de hand liggende uitleg van de naam Hertgang is dat die is afgeleid van herdgang of heerdgang, wat buurtschap betekent. Een andere verklaring is dat naam is afgeleid van ‘Eertganck’, een naam die al in 1404 voorkomt en ‘smalle strook grond gelegen langs vloeiend water’ zou betekenen. 

De straat is genoemd naar het nabijgelegen bosgebied, dat zijn naam dankt aan de kleine nederzetting die hier voorheen heeft bestaan. Opvallend is dat we het gebied nu – terecht – zien als een prachtig natuurgebied binnen een agrarische omgeving, terwijl het vroeger omgekeerd was: toen lag hier een landbouwenclave in uitgestrekte woeste gronden.

Over de Hertgang bestaan de wildste verhalen. De bekende Hilvarenbeekse schoolmeester en heemkundige Hendrik Broeders schreef in 1838 dat hier “vroeger een oud slot of kasteel stond, waarvan de grachten nog te zien zijn. Sommigen hielden het voor een klooster der Tempelridders, anderen voor een jagthuis der Hertogen van Braband. Ook zegt men dat deze plaats het aanvangspunt der bebouwing van Hilvarenbeek was, en men zelfs het voornemen had hier den toren te plaatsen.”

Tot zover meester Broeders, wiens fantasierijke veronderstellingen met een forse klomp zout genomen moeten worden. In werkelijkheid behoorden de voormalige grachten aan de ‘Hoeve opten Hertganck’. In 1808 werd deze boerderij verkocht aan Martinus Huysmans en later afgebroken. Huysmans was burgemeester van Hilvarenbeek en zijn zoon Emile was er notaris. Emile kocht elk stukje bos, heide en landbouwgrond dat hij maar kon krijgen en werd daarmee bezitter van zowel de Hertgang en Tulder als Annanina’s Rust. In 1911 ging De Hertgang over naar de N.V. Levensverzekeringsmaatschappij De Utrecht (thans ASR) en werd daarmee onderdeel van het in totaal plm. 2500 ha grote landgoed de Utrecht.

De Hertgang 4

Dit was oorspronkelijk een typische Kempische langgevelboerderij, gedeeltelijk gedekt met pannen, bovenste gedeelte met stro. Sedert 1972 niet meer als boerderij in gebruik. Ca. 1975 afgebrand. Daarna is de buitenromp herbouwd in de oorspronkelijke staat. 

De Hertgang 6

Dit was een Brabantse langgevelboerderij: laag, half met stro en pannen gedekt. Het woonhuis is gesloopt en herbouwd in 1964. Later zijn ook de bedrijfsgebouwen vernieuwd. Bij de boerderij was vroeger een vrij grote schaapskooi.

De Hertgang 8

De oorspronkelijke boerderij is mogelijk begin vorige eeuw gesloopt na een brand tussen 1914 en 1922. Een nieuwe boerderij werd gebouwd, welke in juni 1984 tijdens een zware storm gedeeltelijk is vernield. In 1985 is er een nieuw woonhuis met bedrijfsgedeelte bijgebouwd.