Kerkstraat

Het zal eenieder duidelijk zijn dat deze straat zijn naam dankt aan de Diessense St. Willibrorduskerk. Vermoed wordt dat in de 8^e eeuw een eenvoudig kerkje of kapel van hout en stro is opgericht, wellicht op de plaats van de huidige kerk. Eind 14^e eeuw is men gaan bouwen aan de stenen kerk, die sinds 1432 is toegewijd aan de H. Willibrordus.

De Kerkstraat vormde het hart van d’n Heuvel. De Kerkstraat was vroeger de enige straat die iets ‘stads’ had: geen uit elkaar staande boerderijen (zoals ook het noordelijke deel van het dorp: ’t Laar) maar aaneengesloten bebouwing, direct aan straat gelegen, met woningen, cafés en winkels.

Kerkstraat 1, 3 en 5 (met bovenwoningen 3a, 3b en 3c)

Op deze hoek (hoek Kerkstraat/Heuvelstraat) liet pastoor Notten in 1910 het patronaatsgebouw met hoekgevel verrijzen: het Rooms-Katholieke Jongelingenpatronaat. Het was een dorpshuis waarin jongeren –  jongens en meisjes apart – de boerenbond, de fanfare, Jonge Boerenstand, de jeugd van Jonge Wacht en andere gezelschappen onderdak vonden. De Diessense boerenbevolking genoot er van toneelvoorstellingen en doldwaze revues. Voor (en half naast) het patronaat stond een markante kiosk. Naast patronaat/kiosk stonden de twee woningen onder één kap uit 1615, Kerkstraat 3 en 5 – geplakt tegen Kerkstraat 7. Aan het einde van hun leven deden ze veel stof opwaaien, vooral de afbraak van het krot met nummer 3: de Diessense burgemeester Otjens werd er in 1967 om veroordeeld tot f 250 boete!

In 1973 werd het patronaat gesloopt. De beschermheilige St. Petrus die al die tijd vanuit een nis in de gevel op het volk toekeek, werd gekielhaald. De kiosk had enkele jaren daarvoor (1968/1969) al het loodje gelegd, evenals Kerkstraat 3 en 5. Wat na de kaalslag resteerde was een ruw plateau. De hoeksteen was uit het centrum geslagen. Een decennium lang zou de Kerkstraat zijn ‘steunpilaar’ moeten missen. Gelovigen uit het buitengebied benutten de vlakte door er hun auto te parkeren voor kerkbezoek. Het evenement Diessense Pinksteren maakte er in de zomer van 1981 mooi gebruik van: toneelvereniging Hercules voerde er het openluchtspel ‘Dorp in onrust’ op. In 1983/1984 kwam er garen op de klos. Een plateauvullend gebouw verrees er met een woning aan de Heuvelstraat (nr. 9). In de onderverdieping van het grote gebouw vestigde zich een keukencentrum; op de bovenverdieping vier woningen. Enkele jaren later – was het de economische recessie van die jaren? – ging de zaak failliet. Buurman Vugts kocht het allesomvattende pand en vestigde er zijn woninginrichting in. (Zie verhaaltje bij Heuvelstraat 13 van deze DiessenApp.) Met het schuiven van de jaren verschoven ook de tussenwandjes op de benedenverdieping en daarmee de handelswaar.

Meer informatie over de veroordeling van burgemeester Otjes inzake Kerkstraat 3 in Hers en Geens dur Diessen, deel 7.

Voor informatie over de keuze van het St. Petrusbeeld, in Hers en Geens dur Diessen, deel 14, blz. 55/56. Meer informatie over patronaat, kiosk en ’t Patternaat in Hers en Geens dur Diessen, deel 28, blz. 32 t/m 46.

Kerkstraat 2, 2a, 2b, 4, 6 en 8

Begin jaren zestig kocht de Diessense ondernemer Co Vugts, stoffeerder, de boerderij met schuur en erf van boer Bertus Kok. (Lees daarover het verhaaltje bij Heuvelstraat 13 in deze DiessenApp.) Om de financiering rond te krijgen kochten zijn broers Wim en Toon ieder een boerderijgedeelte op. Inmiddels zijn ‘in de boerderij’ de woningen Kerkstraat 2, 2a, 2b, 4, 6 en 8 en de winkel Heuvelstraat 13 ondergebracht. De schuur is opgesplitst in de pandjes Heuvelstraat 13a, 13b en 13c.

Kerkstraat 7

De ingemetselde steen links naast de voordeur verraadt de leeftijd van het huis: 4 juni 1892. Augustinus van Roessel, vijf jaar oud, legde hem, de eerste steen. (Op twintigjarige leeftijd overleed hij als priesterstudent aan tuberculose.) Vóór de bouw van dit pand stonden op die plek al een huis en schuur. Augustinus was de zoon van eigenaar Adrianus van Roessel. In 1909 kreeg Adrianus mot met de pastoor toen die op de hoek van de straat het patronaat wilde bouwen. De geestelijke wilde de weg afsluiten achter Van Roessels huis en daarmee de toegang tot de achterdeuren van de andere panden richting de kerk. De notaris oordeelde: ‘…en heeft de zeereerwaarde Heer Pastoor niet het recht die weg af te sluiten.’ In 1987 speelde deze kwestie nogmaals. Het recht van overpad bleef bestaan. Met de afbraak van de panden voorbij nummer 7, in 2015, is ook het recht van overpad gesloopt. 

(Meer informatie over Adrianus van Roessel en zijn woning en de eigendomsoverdrachten ervan alsmede anekdotes erover in Hers en Geens dur Diessen, deel 5, blz. 34 tot en met 44)  

Kerkstraat 9 en 11 t/m 55 (appartementencomplex) 

Tot 2015 was Kerkstraat 9 een woonhuis, ingeklemd tussen de nummers 7 en 11. Nu heeft het een zakelijke bestemming gekregen in het appartementencomplex. Kerkstraat 11 (nu onderdeel van nr. 9) was voorheen de kruidenierswinkel van Hanna van den Hout – Van de Wal. (Zie kroniekje bij Kerkstraat 12 van deze DiessenApp.) Hiernaast stonden twee oude huisjes, een aan de straatzijde, het ander schuin daarachter. In 1978 sloopte eigenaar Frans Heuvelmans, die het kruidenierswinkeltje van zijn tante Hanna had overgenomen, de woninkjes. Op die plaats bouwde hij zijn SPAR-supermarkt (met de twee huisnummers 13-15). Zijn oude winkel werd woonhuis. 

Heuvelmans verkocht zijn supermarkt in 2006. De familie Plasmans kocht het met het oog op nieuwbouw. SPAR werd EMTÉ-supermarkt. De entree verhuisde naar de zijkant. Op de hoek Kerkstraat/Kerksingel, in een kleine ruimte nam de Rabobank een klein kantoortje met ‘flappentap’ in beslag. De ‘grote’ Rabobank aan de Julianastraat was als gevolg van strategisch, afslankend beleid gesloten. In 2012 liep het pand leeg; de supermarkt verhuisde naar de Julianastraat (zie rubriek Plassepadje in deze DiessenApp). In 2015 verbrokkelde ‘de hele santenkraam’ van nummer 9 tot en met 15 tot puin, om plaats te maken voor het appartementencomplex. (Zie kroniekje bij Heuvelstraat 3 in deze DiessenApp.) Naast haar hoogste gebouw – de Willibrorduskerk – pronkt Diessen met stadse hoogbouw: de evolutie van dorp en Kerkstraat. 

Voorheen liep de Kerkstraat, voor de kerk links, door naar het klooster van de Zusters van Liefde met het adres Kerkstraat 17. Na het vertrek van de zusters in 1985 en de sloop van het klooster februari 1986 kwamen op die plaats seniorenwoningen met dienstencentrum De Eenhoorn. (Nu jongerenhuisvesting Benjamin en De Diessense Eenhoorn:. zie kroniekje bij Theresiastraat 9 en 11 in deze DiessenApp). De bejaardenwoningen aan de kerkzijde kregen een huisnummer aan de nieuwe Kerksingel. In 2019 werd het rijtje noordelijke bejaardenwoningen, die niet rond de patio stonden, gesloopt en kwam het gebouw met negen levensloopbestendige appartementen ervoor in de plaats (huidige Kerkstraat 14 tot en met 30). Deze appartementen met ondergrond werden weer teruggegeven aan de Kerkstraat. De Kerkstraat lijkt een jo-jo. (Zie ook kroniekje Kerksingel Algemeen in deze DiessenApp.)

(Meer informatie over kruidenierswinkel/SPAR-supermarkt in Hers en Geens dur Diessen, deel 13, blz. 41/42. Zie ook foto in van Deusone naar Diessen, blz. 62. Meer informatie over het gesloopte klooster in Hers en Geens dur Diessen, deel 15, blz. 70.)

Pastoorspaadje

Van augustus 1833 tot de dag van vandaag pendelt de pastoor voor zijn kerkgang tussen de sacristie en zijn pastorie (Heuvelstraat 1) via het markante Pastoorpaadje, tot 2017 tussen twee beukenhagen door. Het pad loopt vanaf de sacristie naar het oosten tussen de huidige twee appartementgebouwen door. In 2017 werd het pad ‘omgeploegd’ en beukenhagen verwijderd ten behoeve van de nieuwbouw. Het pad werd hersteld, de pastoor had zijn loop weer, maar wel open en bloot. Het laantje verloor de beslotenheid, de intimiteit van de markante hagen: “Niet cultuurhistorisch waardevol”, oordeelde het gemeentebestuur.

(Over sacristie en kerk, zie kroniekje bij Kerkstraat 1 in deze DiessenApp.)

Kerkstraat 10, 10a en12

Een groot gedeelte van de vorige eeuw was de Kerkstraat een ‘Houten straatje’. De familie Van den Hout domineerde de toegangsweg naar de kerk. In het huidige café ’t Trefpunt (Kerkstraat 10) hadden Piet van den Hout en zijn vrouw Jana van den Hoorn aan het begin van die eeuw een kruidenierswinkeltje met boerderij en café. De boerderij, zonder woonhuis, lag verborgen achter het pand aan de straat. In de volgende generatie nam de vrijgezel gebleven Janus de boerderij over, de vrouw van zijn broer Jan (Hanna van de Wal) het kruidenierswinkeltje en zijn andere broer Kees het café. De vrouw van Kees, Jana de Kroon; huwelijk 1930, bestierde de herberg, naast de bevallingen van en de zorg voor dertien kinderen. Kees was verzekeringsagent bij de Boerenleenbank. In het toenmalige cafépand was rechts de opkamer en links de ‘woonruimte’ van vrijgezel Janus.

Op het huidige nummer 10a had Jan zijn timmerwinkel. Bij zijn huwelijk in 1920 bouwde hij op de hoek (huidig nummer 12) een woonhuis tegen zijn timmerwerkplaats aan. – Jan was van 1928 tot 1968 ook eigenaar van het pand Kerkstraat 7. – In het linkergedeelte van het woonhuis vestigde zijn vrouw Hanna het kruidenierswinkeltje. Dit zaakje groeide uit zijn voegen. Begin jaren ’60 stak Hanna met haar handel de weg over en betrok er een nieuw winkelpand (toen nummer 11). De timmerwinkel van Jan werd later woonhuis (huidige nummer 10a). Café ‘t Trefpunt kreeg een eigentijds jasje; de boerderij werd afgebroken.(Meer informatie over deze panden en hun bewoners in Hers en Geens dur Diessen, deel 13, blz. 41/42.)