Willibrordusstraat

Deze naam werd in 1955 door de gemeente gekozen “voor een der belangrijkste straten vanwege de bijzondere relatie tussen de H. Willibrordus, Diessens patroonheilige, en het dorp Diessen.” Willibrord (658-739) deed missiewerk in het huidige Nederland en stichtte het klooster te Echternach. De overlevering wil dat hij ook in Diessen heeft gepredikt, maar harde bewijzen daarvan zijn er niet.

De Willibrordusstraat was midden 20^ste eeuw dé winkelstraat van Diessen. 

Laarplein

Docfastraat en Willibrordusstraat komen samen aan het Laarplein. Zo’n eeuw geleden was de kleine kern van Diessen verdeeld in het zuidelijk deel, rond de kerk dat d’n Heuvel werd genoemd, en het noordelijk deel dat ’t Laar werd genoemd. De huidige Julianastraat werd toen Laarstraat genoemd en het pleintje tussen Willibrordusstraat en Docfastraat ’t Laarplein. Het was het centrumplein van Diessen. De verdere historie van het plein wordt geschreven door het hoge H. Hartbeeld dat hier, binnen een laag ommuurd terrein, stond in de tijd van het Rijke Roomse Leven. Nu staat het op de hoek Molenstraat/Rijtseweg. Op vrijdag vindt er op het Laarplein een kleine weekmarkt plaats. In december 2020 heeft de Stichting Erfgoed Diessen een verzoek gezonden aan het gemeentebestuur om het pleintje officieel de naam Laarplein te geven. In juni 2021 werd dit verzoek ingewilligd.

Kunstwerk Hercules

Bij de herinrichting van het plein in 1994 schonk de toen 75-jarige Rabobank het kunstwerk aan de gemeenschap. Het beeld is gecreëerd door de Oirschotse kunstenaar Hans van Eerd. Hij gaf het de naam Hercules, verwijzend naar het Romeinse verleden van Diessen. Uitgebeeld wordt het reinigen van de Augiasstallen. 

Augias is een personage uit de Griekse mythologie. In de mythe van Hercules is hij een koning. De mythe: Een van de twaalf werken die de Griekse held Hercules moest uitvoeren, was het schoonmaken van de stallen van Augias. Augias bezat de grootste kudde van het land. Die telde wel drieduizend ossen, maar de stallen van de kudde waren al in geen dertig jaar uitgemest. De opdracht van Hercules was om de smerige stallen in één dag schoon te maken. Hij kreeg dat voor elkaar door twee rivieren die er langs stroomden af te dammen en om te leiden. De stroom water van deze rivieren spoelde de mest weg. Augias was woedend vanwege het succes, omdat hij Hercules als beloning een tiende deel van zijn land had beloofd. Hij kwam deze afspraak niet na. Daarom werd Augias door Hercules gedood.

Het beeld werd onthuld in maart 1995. De beschrijving: het beeld heeft een brugvorm als basis waarop Hercules gesitueerd is. Onder de brug is het leeg, dat symboliseert de lege, afgedamde rivier. De figuur Hercules is ingekaderd door twee verticalen en daarboven zijn golvende lijnen aangebracht die het water symboliseren.

Willibrordusstraat 2

Burgemeester Jan Heuvelmans liet in 1921 dit woonhuis bouwen. (Zie gevelsteen met inscriptie: J.J. Heuvelmans, burgemeester, 18-8-1921.) Na zijn overlijden in 1922 viel het huis toe aan zijn zoon Jan, die er aan de linkerkant een smederij bijbouwde. Het beslaan van paarden voor zijn smidse was een attractie in het straatbeeld. Door de openstaande deuren hoorde men de helle hamerslagen op het aambeeld waarop Heuvelmans het gloeiende hoefijzer bewerkte. De voordeur van het pand ligt aan de Willibrordusstraat. Maar kijk ook even om het hoekje voor het lange industriële ‘achterwerk’ van het gebouw. In 1930 – ’31 bouwde de smid ‘de lange doos’ achter zijn voorbouw voor de opslag van landbouwwerktuigen, gereedschap en ijzerwaren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende het gebouw als klaslokaal voor de lagere school: de 3^e en 4^e klas beneden; de 5^e en 6^e klas boven. Van 1951 tot 1960 verhuurde Heuvelmans de ruimte aan textielbedrijf André Verspaandonk, die er een stopperij had. Op het hoogtepunt werkte hier 32 stopsters. In 1960 vestigde schoenfabriek Whippet uit Dongen er een filiaal in. Vanaf 1966 ging Heuvelmans de ruimte weer gebruiken waarvoor hij ze bestemd had: opslagruimte. 

In 1962 trouwde Jan Heuvelmans (de derde Jan in de familielijn) met Sjan Bazelmans. Ze begonnen een speelgoedwinkel in de Kerkstraat en verhuisden die later naar de ‘smederij’. De ‘lange doos’ werd speelgoedopslag. In de jaren zeventig was Heuvelmans twee keer de verlossende engel bij verbouwingen aan gemeentehuis en Rabobank. Ambtenaren respectievelijk bankmedewerkers werkten tijdelijk in zijn opslagplaats. Ondertussen was de smidse naar voren uitgebouwd. Rietje, de zus van Jan Heuvelmans, exploiteerde er een drogisterij in. Momenteel doet het dienst als kantoor. In 2004 sloten Jan en Sjan hun speelgoedwinkel. Diverse handelswaar passeerde daarna het pand: kinderkleding, meubels, ict totdat in 2019 kunstenares Trix van Hoof er haar atelier vond.   

(Uitgebreide informatie in Hers en Geens dur Diessen, deel 22, blz. 60.)

Willibrordusstraat 7

Dit pand is het woongedeelte van een voormalig fabriekspand. De Belg De Rijck liet het in 1894 bouwen als woning met café en zaaltje. (De Rijck richtte in hetzelfde jaar harmonie St. Willibrordus mee op en werd er de eerste voorzitter van.) Jan van Riel, de grootvader van huidige bewoner Frans van Riel, kocht het onroerend goed van de Belg. Café en zaaltje bouwde hij om tot sigarenfabriek. Frans’ vader Toon nam pand en ‘industrie’ over. Met een viertal werknemers draaide Toon van Riel er sigaren van het eigen merk FUMATOR. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stokte de tabakaanvoer: de sigarendraaiers waren uitgerold. De FUMATOR verdween uit de markt. Toon ging, op zijn Solex-brommer, werken als vertegenwoordiger voor drogisterij Rutten in Tilburg. In zijn woonhuis vestigde hij een sigarenwinkeltje waar zijn vrouw Mina, tot 1971, tussen haar huishoudelijk werk door, de klanten bediende. Naast rookwaren verkocht ze er klompen, snoep en op kleine schaal huishoudelijke artikelen. Ook had men een uitleendepot van Butagasflessen.

Toons sigarenfabriek leverde een bijdrage aan de naoorlogse woningnood. Er werd in gewoond zonder dat het een huis was. Jonge stellen namen er tijdelijk hun intrek. Voordat Frans’ broer Jan in 1972 het fabriekgedeelte afbrak, stond het jarenlang leeg. Jan bouwde er een woning, met het huidige huisnummer 5. Als gevolg van de amputatie van de fabriek veranderde het woongedeelte van het oude pand in een vrijstaand woonhuis, met in zijn voorgevel ‘de geboortedatum getatoeëerd’. 

(Meer informatie in Hers en Geens dur Diessen, deel 13, blz. 37.)

Willibrordusstraat 12 en 12a (voormalig gemeentehuis)

Dit herenhuis is gebouwd in 1880 voor Maximiliaan van Dijck, die ongehuwd bleef en bijna 37 jaar burgemeester van Diessen was. Hij stierf in 1900. Een halve eeuw later kwamen Diessense bestuurders allengs tot het inzicht dat hun oude raadhuis Julianastraat 33 niet meer voldeed. In 1952 besloot de gemeenteraad om het herenhuis Willibrordusstraat 12 van de familie Van Dijck aan te kopen. Het pand met open klokkentorentje, getoogde T-vensters met geprofileerde stucomlijsting en statige toegangsdeur had representatieve uitstraling. Het gemeentebestuur liet het ombouwen tot gemeentehuis. De ambtenaren kwamen er warmpjes bij te zitten: het pand kreeg centrale verwarming. Het bovenlicht van de toegangsdeur werd versierd met het wapen van Diessen in gekleurd glas-in-lood. Op 19 juni 1954 was de officiële opening. Het hoofdgebouw met de twee ‘oren’ werd in 1975 gerenoveerd. In 1989 kwam de nieuwbouw van dit gemeentehuis tot stand. De nieuwbouwruimte die rechts naast het herenhuis ligt, was de raadzaal. Bij de herindeling van 1 januari 1997 (Diessen en Hilvarenbeek werden samengevoegd) deed burgemeester Ruud Reinders voor de laatste keer het licht uit van dit gemeentehuis. De gemeente Hilvarenbeek verkocht de Diessense bruidsschat in 2003, in twee delen: het historisch deel en het nieuwbouwdeel (Willibrordusstraat 12a). Ze gaan verder door het leven als respectievelijk kantoor en woonhuis.

Kunstwerk PELIKAAN ZONNEWIJZER (voor pand Willibrordusstraat 12)

Dit kunstwerk werd geplaatst na de herinrichting van het plein in 1989. Kunstenaar Joep Coppens uit Vlierden bedacht en creëerde het. Hij vertelt over de ‘ontstaansgeschiedenis’.

‘De architect voor de nieuwbouw van het gemeentehuis, gaf me de opdracht een zonnewijzer te maken die op een van de muren van het nieuwe gemeentehuis in Diessen bevestigd zou moeten worden. Het moest er een worden in reliëf. Het thema sprak me aan. Mijn gedachten gingen onmiddellijk uit naar een vogel met vleugels. Het beeld van de tijd, uitgedrukt in een vogel was voor mij sterk symbolisch en paste ook bij mijn wijze van beeldhouwen – half abstract-figuratief met een duidelijke symboliek. Een vogel als metafoor van de voortschrijdende tijd paste hierin. Over de gehele breedte van de vleugels situeerde ik de cijfers voor het aflezen van de uren. Artistiek werd het een heel gevecht. Ik boetseerde een mooie vogel, maar had er toch geen vrede mee dat dit een zonnewijzer zou moeten worden. Ik kwam er niet helemaal uit. Nu wilde het toeval dat de architect zich vergist had. De muur die hij op het oog had voor het aanbrengen van de zonnewijzer bleek niet op het zuiden te liggen. In overleg kozen we voor een driedimensionale zonnewijzer, die op het plein voor het gemeentehuis een plek zou krijgen. Ik zat met dat platte ontwerp. Aanvankelijk wist ik niet goed hoe ik hier een driedimensionaal beeld van zou kunnen maken. Totdat bij mijn vrouw Els de idee ontstond om de beide vleugels naar binnen toe om te buigen tot een cirkelvorm en daar de Romeinse cijfers op aan te brengen. Dit bleek een geniale vondst, het zag er plastisch heel sterk uit en door de halve cirkel die zo ontstond, kwam vanzelf de idee in me op om ook het lichaam van de vogel om te buigen tot een halve cirkel. De twee halve cirkels stonden in een hoek van 90 graden op elkaar, wat een sterke plastische uitwerking had. De nieuwe zonnewijzervogel was geboren. Het bijzondere van deze zonnewijzervogel is, dat de drie ‘voeten’ van het beeld zijn verbonden met een draaibare ring in een buitenring, zodat men het beeld zowel op zomer- als wintertijd kan instellen.’ 

‘Op 8 juni 1989 werd de Zonnewijzervogel onthuld; de zon scheen buiten én in ons hart’, laat de kunstenaar weten.

Willibrordusstraat 15 

Van 1952 tot 1958 had Frits Timmermans met zijn vrouw Anna in dit pand een groente- en fruitwinkel. Ze brachten er ook vis aan de man. Links voor het pand verkochten ze, vanuit een soort bouwkeet met schuifraam, verse friet. Nadat de laatste bloemkool de winkel was ‘uitgewandeld’ begon Martien van Riel er de eerste, enige en laatste juwelierszaak van Diessen. Het pand was zijn ouderlijke woning. Hij verkocht er gouden en zilveren sieraden, klokken en horloges, en nam desgewenst de reparatie voor zijn rekening. Op 16 augustus 1997 viel zijn klokje stil. 63 jaar oud stierf Martien plotseling. Zijn weduwe Berdie hield een grote uitverkoop. Ze liet de Pontiac-klok en de grote letters ‘JUWELIER M. v. RIEL’ verwijderen van de winkelgevel en schoof glas- en overgordijnen voor het etalageraam. De deurbel legde ze het zwijgen op. Mét Martien was de winkel heengegaan.

(Meer informatie in Hers en Geens dur Diessen, deel 13, blz. 28 en deel 14, blz. 39.)

Willibrordusstraat 20

Jac Peeters had een bakkerij aan de Julianastraat. Op een lege plek in de Willibrordusstraat liet hij in 1951 deze woning bouwen, maar ging er niet wonen. Zoon Louis en zijn vrouw To huurden het pand. Enkele jaren later kochten ze het van vader. De zonen van Jac waren allen bakker, ook Louis. Toen Janus van Nieuwkuijk rond 1960 stopte als melkboer van Diessen greep Louis zijn kans en nam de handel van Janus over. Met een bestelbusje bezorgde hij zijn zuivelproducten huis-aan-huis. In 1961 maakte hij een verkooppunt in zijn woning Willibrordusstraat 20 ten koste van de woonkamer. Pastoor Vogels zegende deze winkel in; burgemeester Otjens verrichtte de openingshandeling. Dat wierp zijn vruchten af  – of was het Louis’ handelsgeest? In de jaren zeventig werd het zo druk dat de winkel te klein werd. Omdat Louis en zijn vrouw To, die de winkel runde met haar zus Anna, geen opvolgers hadden, stopten ze in 1973 met de zaak. Het pand nam zijn woonkamer terug. Nog een paar jaar bleef Louis toerrijden en werkte voorafgaand aan zijn pensioen enkele jaren bij de Campina kaasfabriek in Tilburg. 

(Meer informatie in Hers en Geens dur Diessen, deel 14, blz. 38.)

Willibrordusstraat 21

In 1920 kwam Kees de Vries uit Goirle naar Diessen om er een kruidenierswinkeltje te beginnen aan de Docfastraat. In 1923 verhuisde De Vries met zijn zaak naar Willibrordusstraat 21. De grutter was tevens vertegenwoordiger in sigaren. 

In 1952 nam zoon Gust met zijn vrouw Nelly de SPAR-winkel over van zijn ouders. Enkele jaren later verbouwden ze het pand grondig. Nelly deed met haar personeel de winkel. Gust bezorgde, eerst met bakfiets en later met zijn Volkswagen-kever, de boodschappen aan huis. In de jaren ’50 en ’60 hadden ze een bloeiend kruideniersbedrijf, ondanks dat het kleine dorp meerdere gruttertjes telde. Het nieuwe supermarktconcept waar klanten met een winkelwagentje zichzelf bedienden, bedreigde hun voortbestaan. Gust en Nelly begonnen er niet meer aan. In 1974 hield het echtpaar uitverkoop en sloot de winkel, die veranderde in doorzonkamer. 

(Meer informatie in Hers en Geens dur Diessen, deel 13, blz. 34.)

Willibrordusstraat 22

Midden jaren vijftig verrezen er op het Nederlandse platteland gemeenschappelijke diepvrieskluizen. In plaats van het pekelen en roken van vlees en het wecken van groenten en fruit ging de huisvrouw haar voedsel in de diepvries bewaren. De Diessense aannemer Schilders had in de regio al enkele diepvrieskluizen gebouwd en zag de stormloop van opgewonden vrouwen naar deze vrieskasten. Hij zag brood in de nieuwe ontwikkeling en bouwde in 1959 dit pand met beneden de diepvrieskluis. Boven de ‘iglo’ realiseerde hij een beheerderswoning. Al gauw heette het pand in de volksmond: D’n Diepvries. Het depot bevatte ongeveer 300 kasten. Binnen de kortste keren waren alle vrieskasten verhuurd en moest Schilders huisvrouwen teleurstellen en op de wachtlijst plaatsen.

In 1972 deed de aannemer het pand over aan de slager (Smolders). Een logische stap, maar vijf jaar later maakte de iglo zijn laatste poolnacht door. De noviteit was versleten. In elk huis stonden een koelkast en vriezer. De vrieskluisjes werden uitgebroken. Het pand werd zakenpand. 

(Uitgebreide informatie in Hers en Geens dur Diessen, deel 16, blz. 47.)

Willibrordusstraat 32 t/m 42  (hoek Willibrordusstraat – Heuvelstraat)  

Op deze hoek, maar aan de Willibrordusstraat, stond tot 1974 een boerderij met bijgebouwen en dorpscafé: De Lindeboom. Aan de straatzijde markeerden twee karakteristieke linden het pand. Vanaf 1823 woonde de familielijn Van Helvoirt op de boerderij. Marie, oudste dochter van Cornelis van Helvoirt, trouwde in 1941 met Willem Klessens. In de volksmond veranderde café Van Helvoirt in café Klessens. De landbouwgrond lag achter de boerderij – de Maternusstraat was nog niet aangelegd. De eigendomsgrens liep langs de Heuvelstraat tot zo’n 25 meter voor de molen De Onvermoeide (momenteel terrein brandweerkazerne), boog daar af naar het noorden en liep door tot aan de Beekseweg. De oostelijke grens liep langs de westkant van de huidige Maternusstraat en maakte bij het voormalig postkantoortje aan deze weg een haakse hoek tot aan de Willibrodusstraat. De maatschappelijke groei na de Tweede Wereldoorlog dreef de boeren met hun landbouw het dorp uit, het buitengebied in of buiten Diessen. In 1947 bouwde de gemeente op Klessens’ boerenakker achter het huis, langs de Heuvelstraat, 5 woningwetwoningen. Ook in die tijd legde de gemeente over de aangekochte landbouwgrond de verbindingsstraat tussen Heuvelstraat en Julianastraat: de Maternusstraat. Er lag al een boerenpad. Toen zoon Jan in zijn huwelijksplannen in 1968 een stal achter de boerderij bedacht, kwam burgemeester Otjens toch maar eens een ‘borreltje drinken’ met vader en zoon Klessens. Dit was het begin van het einde van café/boerderij Klessens. De onderhandelingen verliepen niet gemakkelijk. Het arme gemeentebestuur kon – in tweede termijn – met de verkoopprijs van 228.397 gulden instemmen, maar om die te betalen werd de zeer uitzonderlijke constructie bedacht dat het geld tien jaar lang bij de Boerenleenbank gestald bleef. Klessens ontving tien jaar de rente ervan; na deze periode ontving hij zijn geld. Naast nieuwe ondernemingskansen voor zijn zonen bedong Willem dat hij met zijn vrouw Marie het pand mocht blijven bewonen totdat ze andere woonruimte hadden. Ze bouwden een woning op ‘eigen grond’ recht achter de boerderij aan de Maternusstraat. Na de sloop van café/boerderij lag het terrein (hoek Willibrordusstraat, Heuvelstraat, Maternusstraat) enige jaren braak.  

(Lees meer bij de beschrijving van Heuvelstraat  12 t/m 18 in deze DiessenApp.)

(Uitgebreide informatie over café/boerderij en het gebied in Hers en Geens dur Diessen, deel 14, blz. 47.)

Kunstwerk Straatbeeld (voor winkel Willibrordusstraat 42)

Op het kruispunt Willibrordusstraat/Heuvelstraat staat de bronzen beeldengroep Straatbeeld, een creatie van de Bredase kunstenaar Emile Zwartelé. Vanouds is dit punt een plek in Diessen waar veel mensen samenkomen: voorheen in het patronaatsgebouw en op de kiosk die er voor de deur stond, en in de twee boerderij/herbergen die dit knooppunt van straten markeerden. Uit de kaalslag van deze bouwwerken ontsproot begin jaren zeventig een dorps winkelcentrum. Café Kerkzicht hield zich er staande. Met Straatbeeld verbeeldde Zwartelé de middenstand en het winkelend publiek.