Zijthorst

Zijthorst

De naam is afgeleid van een akkernaam alhier. De Zijthorst was een hooggelegen akker aan de rand van het beekdal. Archeologische opgravingen in 2001 leverden rijke vondsten op, van een graf uit de Vroege IJzertijd (775-500 v.Chr.) tot boerderijen uit de Romeinse tijd.

Algemeen

Elke grotere plaats heeft zijn ‘goudkust’. Nederig – je moet je plaats kennen – hield Diessen het bij zilver: ‘zilverkust’. Zo oogt de straat – eigenlijk een wijkje – Zijthorst, met het blok woningen Rijtseweg 2 t/m 20 als appendix. De huizen stralen een zilverglans uit, een doffe zilverglans zoals het grijze haar van een dameskapsel. Ach, de buurt zal het een zorg zijn. Het is gewoon een mooie, ruim opgezette wijk. “Een woonwijk met meer generaties”, noemde de wethouder het bij de presentatie van het plan Reuseldal.

Kort voor de herindeling kocht de toenmalige gemeente Diessen boerderij Molenstraat 9 van de familie Vingerhoets. Nadat ook de provincie – die zich altijd had verzet tegen bebouwing in het dal van de Reusel – door de bocht was, kon Diessen het plan Reuseldal in procedure brengen. In de volksmond werd overigens, in verband met de opgelopen vertraging, wel gesproken over Treuzeldal. In 2002/2003 kwam de bouw tot stand. Het wijkje was, met de woningen Rijtseweg 22 t/m 34, de afronding van de bebouwing van een weidegebiedje dat tot ongeveer 2000 het buitengebied tot aan de Rijtseweg in het centrum van Diessen bracht. Ook het voormalige parkeerterrein van Hercules werd in deze nieuwbouwplannen verzwolgen. (Zie Rijtseweg)

In de bebouwing is midden achteraan (oostkant) ruimte gelaten. Die geeft een doorkijk naar het achterland. Een pad leidt er naar de Reusel die de komende jaren weer gaat meanderen. Het gebiedje tussen de woningen en het riviertje is grotendeels eigendom van Brabants Landschap. Er vond de afgelopen jaren gericht natuurbeheer plaats, door onder andere de oogst van verschillende granen. De komende jaren wordt het natuurdomeintje opnieuw ingericht met de aanleg van twee poelen, een vogelbosje en het plaatsen van zitbanken.

Insectenhotel achter de Zijthorst

Kunstwerk Romeins Rond

Op ‘de brink’ tussen de woningen aan de Zijthorst staat het kunstwerk-in-drie-delen Romeins Rond zich te etaleren. De Rielse kunstenaar Henk Eikenaar ontwierp en vervaardigde het uit cortenstaal in 2004. Hij liet zich inspireren door archeologische vondsten op die plek uit de Romeinse tijd, zoals een munt van Constantijn de Grote, een Romeinse dakpan en grondsporen van paalzuilen en wandkuilen, tekenen van bestaan van een Romeinse boerderij. Als herinnering hieraan en de oorspronkelijke agrarische bestemming van dit gebied maakte de kunstenaar uitvergroot: een gestileerde en gekantelde ploeg en wagenwielen op een terp, die refereren aan de Romeinse oudheid. In het gras liggen cortenstalen platen, de paalsporen van een voormalige Romeinse boerderij. De ‘boerderij hoeken’ geven de begrenzing aan van de plaats waar ooit deze Romeinse hoeve heeft gestaan. Deze fundamenten kunnen dienen als zitplaats om verpozend het Romeinse plaatje te verbeelden.

Romeins Rond (Henk Eikenaar)

(Meer informatie over de Romeinse boerderij in Hers en Geens dur Diessen, deel 10, blz. 4 t/m 16.)

Beuk

De beuk is geworteld op de hoek Julianastraat/Echternachstraat. Toen in 2006 de provinciale weg – het verkeer stroomde onder haar kroon door – onder handen genomen werd, wilde men de volwassen boom sparen. Een telescoopkraan hees de boom uit de grond, zoals een verzorgende een oud mens uit een stoel. Per dieplader vertrok de oude boom in bruine onderbroek naar de Zijthorst. Daar werd ze ingeplant. Het jaar voor de verhuizing werden haar wortels deels doorgestoken om de boom nieuwe haarwortels te laten aanmaken. Een oude boom moet je niet verplaatsen, zo luidt oma’s raad. De beuk heeft het enkele jaren moeilijk gehad, droeg weinig blad, maar ‘verjongde’. Vijftien jaar na haar overtocht draagt ze weer een redelijk gevulde kroon, al poetsen die haar ‘rimpels’ niet weg. Ach, ze leeft!

Koningslinde

Enige meters verwijderd (naar het oosten) van de oude solitaire beuk staat de Koningslinde. Deze boom werd geplant ter ere van de kroning van koning Willem-Alexander. In april 2013 werd er in elke van de (toen) 408 Nederlandse gemeenten een koningsboom geplant ter ere van de troonwisseling op 30 april.

Een koningslinde of koningsboom is een lindeboom die ter ere van een troonwisseling in Nederland wordt geplant. Hiervoor wordt de Hollandse linde, een krimlinde met overhangende takken en twijgen en waarvan alleen de takken boven in de boom omhoog staan, gebruikt.

Toen prinses Wilhelmina op 6 september 1898 koningin werd, werden de eerste koningslindes geplant. Dit werd herhaald toen prinses Juliana op 6 september 1948 koningin werd en prinses Beatrix op 30 april 1980.

Om veel koningsbomen wordt een rond sierhek geplaatst. Dat verdient in Diessen aanmoediging. In de schaduw van haar grote buurvrouw de beuk staat ‘de monarch’ er nu ietwat miskend en troosteloos bij, alsof de republiek de monarchie dreigt te vervangen. Soms kleurt de koningslinde oranje, vooral bij ondergaande zon.

De Vriendschapsboom

Bij gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het gemengd koor Zang en Vriendschap in 2001 bood het koor aan de gemeenschap een Vriendschapsboom aan, een beuk, met een plaquette. De boom stond op de Zijthorst tegenover het clubhuis van het koor, partycentrum Hercules. IJverige plantsoenarbeiders van de gemeente snoeiden de boom zó rigoureus, dat hij het niet overleefde. De gemeente plantte een nieuwe beuk, die er nog steeds staat. Helaas is de plaquette met de tekst ‘ZANG EN VRIENDSCHAP 1951 – 2001 AANGEBODEN AAN DE GEMEENSCHAP DIESSEN’ door onverlaten weggehaald. Aan de gemeente is gevraagd een nieuw bordje terug te plaatsen. Tot nu toe is het daar nog niet van gekomen. Overigens moet het koor vanwege continuïteitsproblemen noodgedwongen stoppen. Op 3 oktober 2021, precies 70 jaar na de oprichting wordt (is) het koor officieel opgeheven.